۱۳ اکتبر ۲۰۲۵-محققان در یک مطالعه ی جدید که در مجله Nutrients منتشر شده است، بررسی کرده اند که آیا نخوردن صبحانه با افزایش خطر ابتلا به سندرم متابولیک (MetS) و مؤلفه های اصلی آن شامل پرفشاری خون، چاقی شکمی، چربی خون بالا و قند خون بالا ارتباط دارد یا خیر.
صبحانه و سندرم متابولیک
مقاومت به انسولین و چاقی مرکزی، پایه های زیستی سندرم متابولیک هستند. مؤلفه های اصلی این سندرم شامل افزایش قند خون ناشتا، چاقی شکمی، کاهش سطحHDL (کلسترول خوب)، فشار خون بالا و تری گلیسرید بالا هستند. شیوع جهانی سندرم متابولیک در حال افزایش است و این موضوع نیاز فوری به شناسایی عوامل خطر قابل اصلاح را نشان می دهد. اگرچه مطالعاتی درباره الگوهای غذایی و تأثیر برخی خوراکی ها انجام شده است، اما تأثیر تعداد وعدههای غذایی – به ویژه صبحانه – هنوز به طور کامل مشخص نیست.
صبحانه نقش مهمی دارد و بین ۲۰ تا ۳۵ درصد از انرژی روزانه را تأمین می کند. این وعده باعث فعال سازی مسیرهای متابولیکی و بهبود عملکرد شناختی می شود. حذف طولانی مدت صبحانه یا عدم تعادل تغذیه ای در این وعده می تواند به کمبودهای مزمن مواد مغذی و در نتیجه افزایش خطرات سلامت منجر شود.
مطالعاتی که تاکنون ارتباط بین حذف صبحانه و سندرم متابولیک را بررسی کرده اند، نتایج بسیار متنوع و ناهمگونی اراپه کرده اند؛ احتمالاً به دلیل تفاوت در کنترل عوامل مداخله گر، ویژگی های جمعیتی و سایر عوامل. تاکنون هیچ مرور نظام مند یا فراتحلیلی برای تجمیع شواهد موجود در این زمینه انجام نشده بود.
درباره ی این مطالعه
برای پر کردن این خلأ پژوهشی، این مطالعه به بررسی ارتباط بین حذف صبحانه (عامل مواجهه) و شیوع سندرم متابولیک و مؤلفه های آن (پیامدها) پرداخت. پایگاه های داده Web of Science، PubMed،Embase و Cochrane به طور جامع جستجو شدند و تنها مقالات انگلیسی زبان تا تاریخ ۷ آوریل ۲۰۲۵ بررسی شدند. مطالعات غیرمشاهده ای، مطالعاتی که بر جمعیت های بالینی خاص تمرکز داشتند، یا تعریف مشخصی از فراوانی مصرف صبحانه نداشتند و از سندرم متابولیک یا مؤلفه های آن به عنوان پیامد استفاده نکرده بودند، حذف شدند.
از میان ۴۵۴۳۲ مقاله اولیه، تنها ۹ مطالعه معیارهای ورود را داشتند. این مطالعات از کشورهای ژاپن، آمریکا، کره جنوبی، ایران و چند کشور دیگر بودند و شامل ۸مطالعه مقطعی و ۱ مطالعه کوهورت با مجموع حدود ۱۱۸هزار شرکت کننده بودند.
یافته های این مطالعه
شش مطالعه از کره، ژاپن، آمریکا و ایران نتایج متناقضی داشتند. چهار مطالعه ارتباط معناداری بین حذف صبحانه و سندرم متابولیک نیافتند، در حالی که دو مطالعه حذف صبحانه را عامل خطر برای این سندرم معرفی کردند.
در تحلیل های زیرگروهی بر اساس معیار گلوکز، مشخص شد در مطالعاتی که سندرم متابولیک را با معیارهایی مانند دیابت نوع ۲ یا قند خون ناشتا تعریف کرده بودند، حذف صبحانه با افزایش معنادار خطر ابتلا به این سندرم همراه بود. در مطالعاتی که تنها از قند خون ناشتا بهعنوان معیار استفاده کرده بودند نیز همین ارتباط مشاهده شد. تحلیل تجمیعی نشان داد افرادی که صبحانه نمی خورند، به طور کلی ۱.۱۰ برابر بیشتر در معرض خطر سندرم متابولیک هستند.
در مورد چاقی شکمی، سه مطالعه تجمیعی نشان دادند که حذف صبحانه با افزایش خطر چاقی شکمی همراه است، اگرچه دو مطالعه (از ژاپن و آمریکا) به تنهایی ارتباطی نیافتند. نسبت شانس تجمیعی(OR) برابر با ۱.۱۷بود.
در مورد فشار خون بالا، یک مطالعه ارتباط معناداری نیافت، اما دو مطالعه دیگر چنین ارتباطی را گزارش کردند. همچنین در دو مطالعه، تفاوت های جنسیتی در خطر فشار خون بالا مشاهده شد. در مجموع، داده های تجمیعی نشان دادند که حذف صبحانه با افزایش خطر فشار خون بالا همراه است.
در مورد قند خون بالا (هایپرگلایسمی)، سه مطالعه ارتباط معناداری نیافتند، اما یک مطالعه چنین ارتباطی را گزارش کرد. تحلیل تجمیعی نشان داد که حذف صبحانه با افزایش معنادار خطر هایپرگلایسمی همراه است.
چهار مطالعه رابطه بین حذف صبحانه و چربی خون بالا (هایپرلیپیدمی) را بررسی کردند؛ دو مطالعه ارتباطی نیافتند، یک مطالعه افزایش خطر را گزارش کرد و مطالعه ای دیگر اثر وابسته به جنس را نشان داد: اثر محافظتی در زنان و افزایش خطر در مردان. این فراتحلیل نشان داد که حذف صبحانه به طور معناداری خطر هایپرلیپیدمی را افزایش می دهد.
نتیجه گیری
در مجموع، حذف صبحانه خطر ابتلا به سندرم متابولیک و مؤلفه های آن را به طور معناداری افزایش می دهد. یک صبحانه متعادل و مغذی می تواند مداخله ای کمهزینه و مؤثر برای پیشگیری و مدیریت بیماری های قلبی-متابولیکی باشد.
با این حال، نویسندگان تأکید کردند که همه مطالعات بررسی شده از نوع مشاهده ای بودند؛ بنابراین نمی توان تأثیر عوامل مداخله گر مانند کیفیت کلی رژیم غذایی، وضعیت اجتماعی-اقتصادی و سبک زندگی را به طور کامل حذف کرد. همچنین، تفاوت در تعریف مصرف صبحانه و سندرم متابولیک در مطالعات مختلف می تواند منجر به سوگیری در اندازه گیری شده باشد.
منبع:
https://www.news-medical.net/news/20251013/Skipping-breakfast-raises-metabolic-syndrome-risk.aspx